Ortaokul öğrencilerine sözlük kullanımı ve sözlük okuma alışkanlığının kazandırılması üzerine öğretmen görüşlerinin incelenmesi
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.15672974Anahtar Kelimeler:
Türkçe öğretimi, Türkçe öğretmenleri, okul sözlüğüÖzet
Türkçe öğretmenlerinin okul sözlüklerine yönelik teoride ve pratikte temel görüşlerini tespit etmeyi amaçlayan bu araştırmada ortaokul öğrencileri için hazırlanan okul sözlüklerinin nitelik - nicelik özelliklerine ve kullanımına yönelik Türkçe öğretmenlerinin görüşleri irdelenmiştir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışmasına yer verilmiştir. Çalışmanın veri toplama sürecinde veri toplama aracı olarak alan yazındaki çalışmalardan yola çıkarak yarı yapılandırılmış görüşme formu hazırlanıp kullanılmıştır. Araştırma kapsamında toplanan verilerin analizinde nitel veri analizi programlarından MAXQDA 20 programı kullanılmış; veriler tema, kategori ve kod oluşturularak içerik analizine tabi tutulmuştur. Veri analizi ardından araştırmadan elde edilen sonuçlardan öğretmenlerin okul sözlüklerinin niteliklerinden genel olarak memnun olmadıkları, buna karşın Türkçe öğretim süreçlerinde temel bir materyal olarak sözlüklerden hem ders içi hem de ders dışı süreçlerde yararlanmaları yönünde öğrencileri teşvik ettikleri anlaşılmıştır. Bununla birlikte ideal bir okul sözlüğünün taşıması gereken özellikler hakkında da öğretmenlerin deneyimlerinden hareket ile ideal okul sözlüğüne yönelik tespitler, alan yazınında değinilen okul sözlüğüne dair belirlenen ölçütlerle karşılaştırılmıştır.
Referanslar
Aydın, G., & Gülden, B. (2021). Kelime öğretimi. F. Temizyürek, & T. T. (Eds.), Türkçe Öğretimine Genel Bir Bakış El Kitabı içinde (s. 473-512). Pegem Akademi.
Baskın, S. (2017). 5. sınıf öğrencilerinin sözlük ihtiyacı ve ortaokul sözlükleri. Turkish Journal of Social Research, 21(3), 765-789.
Baskın, S. (2018). Ortaokul sözlüklerinin Türkçe eğitimindeki hedef söz varlığı açısından değerlendirilmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 622-637.
Bingöl, Z. (2006). Sözlük ve sözlükçülük üzerine bir araştırma. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, 9, 1-9.
Boz, E., & Demirtaş Aslan, A. (2011). Türkçe öğretmenlerinin okul sözlüğü kullanma konusundaki tutum ve davranışları. Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 3, 65-134.
Böler, T. (2006). Türkçe sözlük (TDK) ile örnekleriyle Türkçe Sözlük’ü (MEB) karşılaştırma denemesi. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 1, 101-118.
Can, A., & Deniz, E. (2016). Ortaöğretim öğrencilerinin sözlüklere yönelik tutumları. Millî Eğitim Dergisi, 45(210), 319 - 336.
Çotuksöken, Y. (1999). Okul sözlükleri üzerine. Kebikeç, 7-8, 61-65.
Demirtaş, A. A. (2010). Türkçe öğretmenlerinin okul sözlüğü kullanma konusundaki tutum ve davranışları. [Tez No. 265245]. [Yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi-Afyon]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
Devecioğlu, M., & Benzer, A. (2024). Pedagojik ve dil bilimsel yaklaşımla okul sözlüğü maddeleri. Eğitim ve Bilim, 49(218), 43-77. https://doi.org/10.15390/EB.2024.11765
EBA (2024). Etkileşimli fizik sözlüğü. https://f.eba.gov.tr/Fizik9Sozluk/index.html?letterIndex=1&contentIndex=3
Elbir, B., & Yıldız, H. (2013). Türkçe öğretiminde sözlük kullanımı ve sözlükçülük. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (11), 249-268.
Göçer, A. (2016). Türkçe öğretmenleri ve öğretmen adaylarının sözlük bilgisi ve sözcük öğretimine yönelik yeterlikleri. Milli Eğitim Dergisi, 45(210), 373-390.
Göçer, A. (2020). Okul sözlüklerinin biçimsel-içerik özellikleri ve akademik çalışmalarda değinilen sorunlar bağlamında Türkçe okul sözlüğü hazırlama süreç, ilke ve ölçütleri üzerine bir öneri: tematik okul sözlükleri. E-Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 7(1), 66-83.
Göçer, A., & Garip, S. (2021). Aktif sözcük dağarcığının geliştirilmesinde sözlük okuma çalışmaları ve önemi. International Journal of Field Education, 7(1), 112-130.
Gülden, B. (2019). Türkçe ders kitaplarının deyim varlığı ve okullar için hazırlanan deyim sözlüklerinin işlevsellikleri üzerine bir araştırma [Konferans sunumu]. VI. Yıldız Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi, İstanbul, Türkiye.
Gülden, B., & Ayhan, Ö. (2023). Okul sözlüklerinin nitelik ve nicelikleri üzerine 7. sınıf seviyesi çerçevesinde bir inceleme. Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 671-699. https://doi.org/10.30561/sinopusd.1260037
Gülden, B., & Demirer, E. (2024). Türk Dil Kurumu Okul Sözlüğü’nün biçim ve içerik standartlarına uygunluğu açısından incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 46, 29-59. https://doi.org/10.14520/adyusbd.1290624
Güneş, F. (2013). Kelimelerin gücü ve zihinsel sözlük. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (1), 1-24.
Karadağ, Ö. (2011). İlköğretim Türkçe sözlüklerinin hazırlanmasında temel ölçütler. Türlük Bilimi Araştırmaları Dergisi, 30, 193-207.
Karadağ, Ö. (2021). Kelime öğretimi. Pegem Akademi. https://doi.org/1000,341551855
Karadüz, A. (2009). Sözlük, sözcük anlamı ve öğrenme üzerine. Turkish Studies, 4(4), 636-649.
Karatay, H. (2007). Kelime öğretimi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(1), 141-153.
Maden, A. (2020). Elektronik sözlük kullanımının sözlük kullanmaya yönelik tutuma etkisi: 5. sınıf örneği. Uluslararası Eğitim Bilim ve Teknoloji Dergisi, 6(1), 22-35.
Maden, A. (2020). Sözlük kullanmaya yönelik araştırmaların eğilimleri: betimsel bir içerik analizi. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (24), 449-472.
Maden, S., & Demir, R. (2019). Ortaokul Türkçe dersi öğretim programlarında sözlük kullanma alışkanlığı kazandırmaya dair tespitler. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(2), 419 - 436.
Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: an expanded sourcebook. Sage.
Serin, N. (2022). Okul sözlüklerinde yer alan örnek cümlelerin seçiminde kullanılacak ölçütler. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 9, 53-70.
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemi. Seçkin.
Yıldız, M., Ceyhan, S., & Uzun, E. B. (2023). Sözlükler öğrencilere ne kadar yardımcı oluyor? Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(2), 600-617. https://doi.org/10.31592/aeusbed.1301228
Yılmaz, E., & Koçmar, Y. (2013). İlköğretim okulları (6.,7.,8. sınıflar) için hazırlanan Türkçe sözlüklerin Türkçe ders kitaplarındaki söz varlığını yansıtması bakımından değerlendirilmesi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (18), 79-98.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Journal of Curriculum and Educational Studies
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
